Artroza stawu kolanowego, jej objawy i leczenie

Staw kolanowy tworzy ruchomy „tandem” kości piszczelowej i kości udowej. Ich bocznemu przemieszczaniu zapobiega rzepka, a swobodny, ślizgowy ruch zapewnia elastyczna warstwa wytrzymałej tkanki chrzęstnej.

Grubość „zdrowej” chrząstki wyścielającej powierzchnie stawowe kości stawu kolanowego wynosi 5-6 mm.

To wystarczy, aby złagodzić tarcie mechaniczne kości i pochłonąć obciążenie „wstrząsowe”. Choroba prowadząca do zniszczenia naturalnej tkanki amortyzatora i deformacji stawu – gonartroza, czyli artroza stawu kolanowego, ma nieprzyjemne objawy, a jej leczenie często utrudnia uruchomienie mechanizmu kompensacyjnego ze struktur kostnych.

Co wywołuje chorobę?

Istnieje opinia, że gonartroza stawu kolanowego jest konsekwencją „odkładania się soli”. Jednak zwapnienie, czyli odkładanie się soli wapnia w aparacie więzadłowym stawu kolanowego, nie ma niezależnego znaczenia i jest raczej konsekwencją niż przyczyną.

Co to jest gonartroza i jak ją leczyć?

W rzeczywistości za „punkt wyjścia” należy uznać naruszenie dopływu krwi do drobnych naczyń kostnych i jego konsekwencję – trudności w trofizmie tkanki chrzęstnej i jej ubytek. Następuje deformacja chrząstki szklistej. Ten ostatni złuszcza się, pokrywając się wielokierunkowymi pęknięciami. Płyn stawowy staje się bardziej lepki i traci swoje właściwości jako naturalny „nawilżacz” tkanki chrzęstnej.

Całkowity zanik wysuszającego „amortyzatora” można nazwać końcem procesu patologicznego.

Jednakże leżące pod nimi kości, które utraciły swoją chrzęstną „osłonę”, kompensują tę stratę, rosnąc wzdłuż obwodu i pokrywając się „kolcami” – naroślami kości. W tym przypadku staw kolanowy ulega deformacji, a nogi przyjmują kształt X lub O, dlatego patologia ta nazywana jest również deformującą chorobą zwyrodnieniową stawu kolanowego (zwaną dalej DOA).

Jakie są przyczyny artrozy stawu kolanowego?

• Starzenie się organizmu i towarzyszące mu „zużycie” stawów;
• Nadmierna masa ciała;
• Ekstremalne obciążenia stawu kolanowego (u sportowców);
• Kontuzja kolana, złamanie jednej kości;
• Usunięcie łąkotki;
• Nieleczone zapalenie stawów, reumatyzm;
• Nieprawidłowa lokalizacja elementów kostnych stawu;
• „Niepowodzenie” w układzie hormonalnym i dysharmonia hormonów, brak równowagi metabolicznej.

Artroza jest często mylona z różnymi zapaleniami stawów.

Jednak różnica pomiędzy artretyzmem a artrozą stawu kolanowego polega na tym, że ta pierwsza często powstaje na skutek wniknięcia do organizmu różnych czynników chorobotwórczych, co „skutkuje” chorobami zapalnymi całego organizmu.

Czasami objawy zapalenia stawów – stan zapalny i obrzęk stawu, obrzęk, ból nasilający się w nocy – są wynikiem „wdrożenia” przez układ odpornościowy aktywnej obrony przed własnymi komórkami organizmu.

Artroza, będąc chorobą wyłącznie lokalną, często staje się logiczną kontynuacją zapalenia stawów lub konsekwencją stopniowego „zużycia” stawu.

Pierwotna i wtórna gonartroza

W ortopedii i traumatologii zazwyczaj rozróżnia się rodzaje artrozy stawu kolanowego w zależności od przyczyn, które spowodowały zmiany zwyrodnieniowe chrząstki stawowej.

• Gonartroza związana z wiekiem lub pierwotna staw kolanowy często zakłóca przebieg stosunkowo bezbolesnej starości na skutek fizycznego „zużycia” tkanki chrzęstnej. Nieco częściej w porównaniu z mężczyznami na tę postać choroby zapadają kobiety, które przekroczyły 40. rok życia. Wcześniejszy rozwój pierwotnej gonartrozy zagraża sportowcom i osobom z dodatkowymi kilogramami;
• Wtórna gonartroza – logiczna kontynuacja poprzedniego urazu lub konsekwencja przedwczesnego leczenia chorób zapalnych, rozwija się w każdym wieku.

Gdzie ukryta jest choroba?

Stopniowo rozwijająca się gonartroza zlokalizowana jest w wewnętrznej części stawu kolanowego. Jednak choroba może „czaić się” pomiędzy rzepką a powierzchnią kości udowej.

• Gonartroza lewostronna często dotyka sportowców i osoby z nadwagą;
• Osoby, których działalność zawodowa lub sportowa wiąże się z nadmiernymi obciążeniami dynamicznymi lub statycznymi prawej nogi, są bardziej podatne na zmiany zwyrodnieniowe warstwy chrzęstnej prawego stawu kolanowego;
• Obustronna gonartroza jest często związana z wiekiem. Niezależnie od przyczyn, niekontrolowane zniszczenie obu stawów kolanowych w większości przypadków prowadzi do niepełnosprawności.

Oj, to boli!

Objawy gonartrozy stawu kolanowego na początku choroby są dość niejasne i niewiele osób będzie spieszyło się z wizytą do reumatologa lub artrologa, jeśli po długiej wędrówce poczuje ból kolana.

Przecież krótki odpoczynek i relaks łagodzi nieprzyjemne objawy w lekko „chrzępiącym” kolanie, dając wątpliwe poczucie dobrego samopoczucia fizycznego.

W rzeczywistości „niejasne” objawy pierwszych stadiów chorób zwyrodnieniowych układu mięśniowo-szkieletowego niezwykle utrudniają ich szybkie wykrycie i leczenie. Deformująca gonartroza nie jest wyjątkiem.

• Gonartroza I stopnia, objawiająca się jedynie niewielkim dyskomfortem wynikającym ze zmęczenia kończyny, jest niezwykle trudna do samodzielnego rozpoznania. Tępy ból w kolanie i „chrupanie” szorstkiej chrząstki przylegającej do siebie często daje impuls do wizyty u lekarza;
• Gonartroza II stopnia stwarza warunki do deformacji stawu kolanowego i utrudnia jego ruchy rano, powodując potrzebę „odwrócenia się”. Intensywny, długotrwały ból pojawia się po długim staniu lub długim siedzeniu. Umiarkowanie ograniczonej ruchomości kolana towarzyszy trzeszczący dźwięk;
• Maksymalne objawy artrozy stawu kolanowego pojawiają się w trzecim etapie choroby. Opuchnięte kolano, którego lokalna temperatura jest podwyższona, często boli w spoczynku.

  Ruch stawu blokuje ostry ból powodowany przez „mysz stawową” – fragmenty połamanych narośli kostnych.

  Zdeformowany staw traci stabilność i trudno się nim porusza. Zaawansowana choroba na tym etapie wymaga protetyki.

Czy chorobę zwyrodnieniową stawu kolanowego można wyleczyć?

Dobrze znane stwierdzenie „Odpoczynek nie jest celem samym w sobie, ale środkiem do celu” jest bezpośrednio związane z tymi, którzy borykają się z początkowymi objawami choroby. Odpoczynek zapewnia maksymalne odciążenie stawu kolanowego w czasie zaostrzenia. W tym samym celu zaleca się stosowanie indywidualnych wkładek ortopedycznych.

Zastosowanie indywidualnych wkładek ortopedycznych zapewni maksymalne odciążenie stawu kolanowego.

swoistym zabezpieczeniem przed chorobą, a raczej przed jej zaostrzeniem, będą specjalne ortezy, które wspierają stabilność „luźnego” stawu kolanowego u sportowców.

Laska pomoże starszym osobom „rozładować” stawy podczas chodzenia. Ale wymienione środki z większym prawdopodobieństwem zapobiegną artrozie stawów kolanowych. Jeśli takie „szczepienie” nie pomogło, a zaostrzenie gonartrozy objawia się stanem zapalnym i bólem, należy spieszyć się z wizytą u ortopedy lub artrologa.

Jak leczyć gonartrozę?

• Etap 1. Ogranicz stany zapalne i towarzyszący im ból. W przypadku „ostrego” problemu najlepiej radzą sobie niesteroidowe leki przeciwzapalne stosowane doustnie, domięśniowo lub dożylnie. NLPZ „zapieczętowane” w czopkach doodbytniczych będą miały przedłużone działanie.

  Uzasadnione jest także stosowanie kortykosteroidów – są one „dostarczane” bezpośrednio do chorego stawu.

  Miejscowe stosowanie maści lub żeli z aktywnym składnikiem przeciwzapalnym pomoże wzmocnić działanie przeciwzapalne NLPZ stosowanych wewnętrznie. Te ostatnie pomagają szybko złagodzić obrzęk.

  

  Leki zmniejszające napięcie mięśni naczyniowych są często przepisywane razem z NLPZ. Poprawia to okołostawowy przepływ krwi.

  Co zrobić z artrozą stawu kolanowego np. u pacjentów cierpiących na choroby przewodu pokarmowego, dla których przyjmowanie NLPZ i leków przeciwbólowych jest niebezpieczne?

  Dobrą alternatywą byłaby terapia tlenowa.

• Etap 2. „Odżywiaj” wysuszoną chrząstkę substancjami stymulującymi syntezę kolagenu. Przeznaczone do tego celu chondroprotektory działają powoli, jednak ich długotrwałe stosowanie sprzyja syntezie naturalnych składników macierzy chrząstki. Największy efekt osiąga się po dostawowym podaniu leków.

• Etap 3. Wygładzamy „szorstkość” chrząstki i zmniejszamy tarcie chrząstki poprzez wprowadzenie kwasu hialuronowego.
• Etap 4. Za pomocą fizjoterapii poprawiamy ukrwienie i trofizm stawu. W tym celu warto połączyć przyjemne z pożytecznym i poddać się leczeniu sanatoryjnemu.
• Etap 5. Zwracamy się ku nietradycyjnym metodom leczenia: akupunkturze i hirudoterapii, apiterapii. Innowacją w leczeniu DOA stawu kolanowego jest śródstawowe podanie Orthokine – surowicy pozyskiwanej z białek krwi pacjenta.

Jakie ćwiczenia warto wykonywać?

Fizjoterapia pomoże spowolnić postępujące niszczenie elementów stawowych. Jego główne cele:

• poprawa ukrwienia stawu i aktywacja trofizmu wszystkich jego składników;
• zwiększona mobilność kolana;
• podniesienie napięcia wszystkich mięśni ludzkiego ciała.

Zaleca się, aby zajęcia fizjoterapeutyczne, przynajmniej na początku, odbywały się pod okiem instruktora fizjoterapii. Doświadczony trener dobierze ćwiczenia odpowiadające poziomowi ruchomości stawu, z wyłączeniem ćwiczeń o dużej amplitudzie oraz ćwiczeń z nadmiernym obciążeniem osiowym – wszystko to, co może uszkodzić tkanki miękkie stawu i pogorszyć stan pacjenta.

Przepisy z zielonej apteki: są opcje!

Zapewnia gonartrozę i leczenie tradycyjnymi metodami:

• Opcja 1. W maszynce do mięsa zmiel 120 g czosnku, 250 g korzenia selera i 3 cytryny. Mieszankę umieścić w 3-litrowym słoju i zalać do pełna wrzącą wodą. Po pozostawieniu kompozycji przez noc w ciepłym miejscu, dobrze owinięciu słoiczka, zacznij zażywanie rano, spożywając codziennie 70 gramów leku. Stopniowo zwiększaj spożycie do 3 razy;
• Opcja 2. Leczyć bolący staw mieszanką 1 łyżki. l. miód i 3 łyżki. l. ocet jabłkowy. Na wierzchu ułożyć liść świeżej kapusty (lekko ubić nożem) lub łopian (jasną stroną w kierunku złącza). Owiń nogę folią celofanową i miękkim szalikiem. Zrób to w nocy, do 30 zabiegów.

Nieunikniona decyzja

Często silny ból i dysfunkcja stawów zagrażają niepełnosprawnością.

Wtedy pacjenci w średnim wieku, a także młodzi ludzie, u których zdiagnozowano artrozę stawu kolanowego, wymagają operacji.

Najczęstszym zabiegiem jest endoprotetyka. Czas trwania takiej operacji nie przekracza godziny, a jej efektem jest bezbolesne funkcjonowanie „odtworzonej” kończyny przez co najmniej 20 lat. Po pewnym czasie „luźną” protezę trzeba będzie wymienić.